Yn ôl Strategaeth Tlodi Plant: Adroddiad Cynnydd 2022 Llywodraeth Cymru, mae’r argyfwng costau byw yn effeithio’n andwyol ar deuluoedd ac unigolion incwm isel ledled Cymru, gyda llawer yn wynebu tlodi tanwydd, her sy’n effeithio’n anghymesur ar gymunedau gwledig.
Diffinnir tlodi tanwydd fel aelwydydd sy’n gwario mwy na 10% o’u hincwm ar wresogi eu cartrefi, tra bod tlodi tanwydd difrifol yn cael ei ddiffinio fel gwario dros 20% o’u hincwm ar wresogi. Ers 1 Ebrill, 2022, bu cynnydd o 54% yn y cap ar brisiau ynni ar gyfer biliau tanwydd cartrefi, gan effeithio ar aelwydydd gwledig sy’n dibynnu ar wres olew ac sy’n tueddu i fod ag eiddo sydd wedi’u hinswleiddio’n llai.
Mae’r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn adrodd bod cynnydd o 107% ym mhrisiau olew gwresogi rhwng Ionawr 2020 ac Ionawr 2023, gydag amcangyfrifon yn awgrymu y gallai hyd at 45% (614,000) o gartrefi Cymru fod mewn tlodi tanwydd oherwydd y cynnydd yn y cap ar brisiau.
Mae’r mater hwn yn cael effeithiau dynol gwirioneddol, gyda phobl yn brwydro i fforddio gwresogi eu cartrefi ac yn troi at fanciau cynnes a banciau bwyd i oroesi. Er mwyn mynd i’r afael â thlodi tanwydd a heriau eraill sy’n wynebu cymunedau gwledig, mae angen dull cyfannol sy’n ystyried cydgysylltiad y materion hyn a’u heffeithiau ar unigolion a theuluoedd.
